Lưu ký chứng khoán

Một số kiến thức cần biết về lưu ký chứng khoán

Lưu ký chứng khoán là một trong những điều kiện để thực hiện giao dịch trên thị trường chứng khoán. Trước khi thực hiện giao dịch chứng khoán, nhà đầu tư phải ký hợp đồng mở tài khoản tại các thành viên lưu ký (Các công ty Chứng khoán).

Lưu ký là việc gửi chứng chỉ chứng khoán tờ cổ phiếu, trái phiếu, hoặc các loại giấy tờ hợp pháp chứng minh quyền sở hữu chứng khoán vào hệ thống lưu ký chứng khoán. Hệ thống lưu ký chứng khoán bao gồm Trung tâm lưu ký và các thành viên lưu ký. Chứng chỉ chứng khoán của nhà đầu tư sẽ được cất giữ an toàn tại Trung tâm lưu ký. Chứng khoán đã được lưu ký sẽ được ghi nhận vào tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên nhà đầu tư. Khi chứng khoán được giao dịch, tài khoản của nhà đầu tư sẽ được ghi tăng hoặc giảm mà không cần phải trao tay tờ chứng chỉ chứng khoán.

Lưu ký chứng khoán là bắt buộc trước khi muốn chứng khoán được giao dịch qua sàn giao dịch của Sở  giao dịch chứng khoán. Sở giao dịch chứng khoán hiện nay đóng vai trò là Trung tâm lưu ký. Việc lưu ký chứng khoán chỉ được thực hiện tại các thành viên lưu ký của Sở giao dịch chứng khoán. Các thành viên lưu ký bao gồm các công ty chứng khoán và các ngân hàng thương mại đã được Uỷ Ban Chứng Khoán Nhà Nước cấp phép hoạt động lưu ký và đã đăng ký làm thành viên lưu ký của Sở giao dịch chứng khoán.

Khi mở tài khoản lưu ký, nhà đầu tư nên cung cấp địa chỉ liên lạc rõ ràng, chính xác và đầy đủ cho thành viên lưu ký. Điều này rất quan trọng vì nhà đầu tư có thể gặp phải những bất tiện và thậm chí thiệt hại sau này. Chẳng hạn, khi địa chỉ trên các loại giấy tờ tùy thân như chứng minh nhân dân được sử dụng để làm các thủ tục mở tài khoản lưu ký, trong khi địa chỉ cư trú hiện tại khác với địa chỉ trên chứng minh nhân dân. Các thư từ liên lạc của tổ chức phát hành, Trung tâm giao dịch chứng khoán và thành viên lưu ký trong thời gian thực hiện quyền sẽ không đến đúng nơi nhà đầu tư ở. Việc này có thể đưa đến vô số bất tiện trong quá trình xử lý quyền từ thành viên lưu ký, Trung tâm giao dịch chứng khoán cho đến tổ chức phát hành như chậm trễ, chỉnh sửa hồ sơ thực hiện quyền, hoặc thậm chí đôi khi nhà đầu tư bị từ chối phân bổ quyền.

Người đứng tên lưu ký chứng khoán phải chính là chủ sở hữu chứng khoán, kể cả cổ phiếu vô danh. Số xê-ri của tờ chứng chỉ chứng khoán cũng phải đúng là số xê-ri của chủ sở hữu đã đăng ký quyền sở hữu tại tổ chức phát hành. Đối với cổ phiếu ghi danh, nếu chủ sở hữu là người được chuyển nhượng hợp pháp trước khi có hoạt động của Trung tâm giao dịch chứng khoán, thì mặt sau của tờ chứng chỉ phải có chữ ký của người chuyển nhượng liền kề trước đó và chữ ký của người có thẩm quyền và con dấu của tổ chức phát hành xác nhận việc chuyển nhượng đó. Nếu các yếu tố này không đúng như vậy, chứng khoán sẽ bị từ chối lưu ký.

Các tờ chứng chỉ chứng khoán bị hỏng, bị nhòe không thể nhận diện được các thông tin cơ bản trên đó sẽ bị từ chối lưu ký. Trong trường hợp này cần liên hệ với tổ chức phát hành để xin được đổi lại tờ chứng chỉ chứng khoán mới.

Các chứng chỉ chứng khoán thuộc diện bị thông báo mất cắp hoặc giả mạo sẽ bị tạm giữ để giao cho tổ chức phát hành hoặc cơ quan có thẩm quyền để xử lý.

Sở giao dịch chứng khoán là người được ủy quyền thay mặt người sở hữu chứng khoán lưu ký nhận các quyền được hưởng từ tổ chức phát hành như cổ tức, lãi trái phiếu, cổ phiếu thưởng, quyền mua cổ phần phát hành thêm, quyền được tham dự đại hội cổ đông.

Những lợi ích của việc lưu ký chứng khoán

Khi lưu ký chứng khoán, NĐT sở hữu chứng khoán có thể nhận được những lợi ích sau:

• Dễ dàng chuyển đổi cổ phiếu thành tiền mặt khi cần bằng cách bán chứng khoán đã lưu ký trên sàn giao dịch chứng khoán.
• Khi công ty cổ phần trả cổ tức tiền mặt, cổ tức cổ phiếu, phát hành thêm cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu NĐT được thực hiện các quyền một cách tự động trên tài khoản chứng khoán của NĐT mà không phải mang sổ cổ đông đến tổ chức phát hành thực hiện quyền. Điều này giảm thiểu được thời gian đi lại và chờ đợi của NĐT.
• Tránh được việc thất lạc, mất cắp hoặc hư hỏng trong quá trình lưu trữ sổ cổ đông.

Thủ tục lưu ký chứng khoán tại công ty Chứng khoán

Lưu ký chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu…) là việc NĐT ký gửi cổ phiếu tại một công ty chứng khoán để có thể thực hiện giao dịch(bán) hoặc thực hiện quyền nhận cổ tức tiền mặt, nhận cổ phiếu thưởng, quyền mua cổ phiếu phát hành thêm… của chứng khoán đó khi doanh nghiệp này chuẩn bị hoặc đã niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán tập trung (HSX, HNX, UPCOM).

Sau đây là thủ tục lưu ký chứng khoán của Công ty CK TP. Hồ Chí Minh – HSC:

Bước 1. Khách hàng mở tài khoản giao dịch chứng khoán nếu chưa có tài khoản giao dịch chứng khoán

Bước 2: Khách hàng điền thông tin vào phiếu gửi chứng khoán kèm theo sổ cổ đông hoặc giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán, cùng CMND gửi cho nhân viên hỗ trợ dịch vụ quầy của HSC.

Bước 3: Nhân viên của HSC sẽ kiểm tra và đối chiếu các thông tin trên sổ cổ đông hoặc giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán và CMND và với thông tin do tổ chức phát hành (là công ty phát hành ra sổ cổ đông mà bạn định lưu ký) đã đăng ký với Trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD). Nếu thông tin trùng khớp, NĐT ký trên phiếu gửi chứng khoán và được HSC gửi lại một liên giữ làm căn cứ lưu ký. Nếu thông tin không khớp, khách hàng cần điền thông tin và ký vào mẫu đề nghị điều chỉnh thông tin của VSD. Sau đó khách hàng sẽ được gửi lại 1 liên phiếu gửi chứng khoán làm căn cứ lưu ký.

Bước 4: HSC sẽ hoàn thiện hồ sơ lưu ký, gửi lên trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD).

Bước 5: Sau khi nhận được chứng từ ghi có hiệu lực từ VSD, nhân viên dịch vụ của HSC sẽ hạch toán ghi tăng số chứng khoán tương ứng trên sổ cổ đông của khách hàng vào tài khoản của Nhà đầu tư mở tại HSC. Thông tin sở hữu cổ phiếu lưu ký của NĐT sẽ hiển thị trong phần mềm giao dịch. Hệ thống sẽ tự động gửi tin nhắn SMS cho NĐT thông báo về việc lưu ký đã thành công và NĐT đã có thể bán được CK vừa lưu ký. Thường thời gian kể từ khi NĐT tới ký gửi sổ cổ đông cho tới khi chứng khoán được ghi nhận trong tài khoản chứng khoán là từ 3-5 ngày giao dịch.

Chứng khoán NĐT lưu ký sẽ được hạch toán theo đúng loại chứng khoán NĐT sở hữu. Loại chứng khoán có thể là cổ phiếu thường được tự do chuyển nhượng, hay bị hạn chế chuyển nhượng hoặc cổ phiếu đang chờ giao dịch.

Chungkhoanviet.net